Ashwagandha to jedno z najskuteczniejszych ziół o działaniu adaptogennym i przeciwstresowym. Jej właściwości zdrowotne są szczególnie przydatne we współczesnym świecie – pełnym pośpiechu, niepokoju i problemów z bezsennością. Działanie witanii ospałej zostało potwierdzone przez liczne badania naukowe. Korzystny wpływ rośliny na układ nerwowy czyni z niej naturalne remedium na stres.
Ashwagandha jest uznawana za jeden z najsilniejszych naturalnych adaptogenów, czyli roślin wspierających organizm w walce ze stresem. Witania ospała (Withania somnifera L.), bo tak brzmi jej pełna nazwa, określana bywa również jako żeń-szeń indyjski. Pochodzi z Azji i jest niewielkim półkrzewem pokrytym charakterystycznymi, srebrnoszarymi włoskami. Jej owoce przyjmują postać pomarańczowo-czerwonych jagód. Od wielu wieków jest znana i z powodzeniem stosowana w medycynie ajurwedyjskiej.
Za właściwości zdrowotne ashwagandhy i jej korzystny wpływ na układ nerwowy odpowiadają przede wszystkim alkaloidy i witanolidy. Jako adaptogen poprawia ona i wzmacnia odpowiedź organizmu na czynniki stresowe. Witania ospała podnosi odporność ludzkiego ustroju na szkodliwe stresory o rozmaitym pochodzeniu (środowiskowe,fizyczne, emocjonalne). Dzięki swojemu działaniu jest w stanie redukować zmiany wywołane stresem pojawiające się w organizmie – na przykład poprawiać pamięć i jakość snu.
Stres to nieodłączony towarzysz większości z nas. I choć eustres, czyli mobilizujące napięcie jest czymś pożądanym i pozytywnym, to znaczna część osób boryka się ze szkodliwym dla organizmu, przewlekłym lub bardzo silnym stresem.
Jedno z przeprowadzonych badań klinicznych wykazało, że ashwagandha jest w stanie obniżyć poziom kortyzolu we krwi człowieka, nie powodując przy tym skutków ubocznych. Ekstrakt z korzenia i liści witanii ospałej poprawia markery stresu, a także redukuje jego objawy oraz zmniejsza odczuwanie napięcia u osób narażonych na przewlekłe czynniki stresowe.
Dzięki temu w sposób pośredni ashwagandha może wpływać na zmniejszenie stanów lękowych, które często są indukowane właśnie przez stresujące sytuacje. Dodatkowo w jednym z badań wykazano, że dodatek ashwagandhy do klasycznej farmakoterapii zwiększa skuteczność walki z lękiem uogólnionym. Należy przy tym pamiętać, że wprowadzenie do terapii dodatkowego suplementu powinno odbywać się pod kontrolą lekarza.
Poza działaniem przeciwlękowym ziele posiada również potencjał przeciwdepresyjny. Warto jednak zaznaczyć, że przeprowadzone badania nie obejmowały ciężkich przypadków depresji.
Skutkiem przewlekłego napięcia może być bezsenność i problemy z efektywnym snem. Jeśli taki stan utrzymuje się długo, negatywnie rzutuje na jakość życia, witalność i kondycję psychofizyczną. W przeprowadzonych badaniach klinicznych wykazano, że ekstrakt z ashwagandhy wspiera i poprawia jakość snu, a także ułatwia walkę z bezsennością w różnych grupach wiekowych. Substancją, która odpowiada za tę właściwość jest prawdopodobnie glikol trietylenowy, który zawierają liście witanii ospałej.
Fakt, iż witania ospała redukuje poziom stresu i lęku sprawia, że łatwiej jesteśmy w stanie zrelaksować się i wyciszyć przed snem.
Co ważne, jedno z badań wykazało, że suplementacja ashwagandhy może poprawiać efektywność snu i rytm dobowy u seniorów. Przeprowadzono je na grupie osób w wieku od 65 do 80 lat, zaś dobowa dawka wyniosła 600 mg ekstraktu.
Wpływ ashwagandhy na układ nerwowy to kolejna ważna właściwość tej rośliny. Choć jej oddziaływanie na funkcje poznawcze nie zostało jeszcze w pełni zbadane, to wyniki badań wstępnych wyglądają niezwykle obiecująco.
Jedną z najciekawszych analiz jest ta dokonana przez Choudhary’ego, Bhattacharyya i Bose’a. Przeprowadzone przez naukowców badanie wykazało, że przyjmowanie ahwagandhy przez 9 tygodni poprawia zarówno pamieć krótkotrwałą, jak i długotrwałą, a także wpływa korzystnie na zdolność skupienia uwagi i przetwarzania informacji. W innym badaniu potwierdzono, że przyjmowanie ekstraktu z tej rośliny podnosi zdolności psychomotoryczne, na przykład czas reakcji czy koordynację wzrokowo-ruchowa.
Nie bez znaczenia są tutaj właściwości antystresowe ashwagandhy. Silny i przewlekły stres niszczy neurony, zwłaszcza te odpowiedzialne za umiejętność zapamiętywania. Obniżając poziom stresu i lęku, ashwagandha wpływa zatem korzystnie również na funkcje kognitywne.
Roślina wykazuje także działanie neuroprotekcyjne i wpływa ochronnie na komórki układu nerwowego. Może również wspomagać leczenie schorzeń neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera i Parkinsona.
Suplementacja ashwagandhy może być naturalnym wsparciem w walce z wszechobecnym stresem czy bezsennością. Warto jednak zadbać o to, aby sięgać wyłącznie po produkty sprawdzonej jakości, od godnych zaufania producentów, bez konserwantów i szkodliwych dodatków.
Istotne jest również, aby suplement diety zawierał dokładne informacje na temat zawartości składników aktywnych oraz miał postać standaryzowaną.
Witania ospała dostępna jest na rynku w postaci sproszkowanej, mielonej, ciętej, a także w formule kapsułek lub tabletek. Można również spotkać postać płynną ekstraktu.
Najczęściej stosowaną dawką jest 500 mg ekstraktu z ashwagandhy na dobę. Sproszkowany korzeń witanii ospałej można przyjmować w maksymalnej dziennej dawce 3 g.
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy? Owszem, choć nie jest ich wiele. Roślina ta jest adaptogenem, a więc naturalną substancją o wysokim poziomie bezpieczeństwa. Nie powinny jej jednak przyjmować kobiety w ciąży, karmiące piersią, dzieci, ale również osoby zażywające leki przeciwpadaczkowe. Szczególną ostrożność muszą zachować osoby stosujące leki nasenne i uspokajające – witania ospała może nasilać ich działanie.
Bibliografia:
1. Forencewicz A., Połumackanycz M., Viapiana A., Wesołowski M., Ashwagandha (Withania somnifera L.) – roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych, Farmacja Polska t. 76, nr 8 (2020): 442-447.
2. Zielińska A., Adaptogenne działanie ashwagandhy, Lek w Polsce, 2022'9 | Vol. 32 (376).
