Sezon kleszczowy zaczyna się rozkręcać, a my jesteśmy coraz bardziej narażeni na działanie tych pajęczaków. Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko ukąszenia i bez strachu przebywać na łonie natury? Kluczem jest właściwa ochrona przeciwkleszczowa, a także odpowiednie postępowanie już po powrocie do domu. Jakie środki stosować, aby kleszcze nie były nam groźne?
Wbrew krążącej opinii pajęczaki te raczej nie spadają na nas z wysokich drzew. Najczęściej przebywają na wysokości nie przekraczającej 1.5 m, a największa ich ilość „czatuje” na nas w trawach, krzewach i niskiej roślinności. Mitem jest, że spotkamy je wyłącznie w lasach czy na odległych łąkach i polanach. Oczywiście, jest ich tam bardzo dużo, ale zagrażają nam również w miejskich parkach i osiedlowych skwerach, a nawet na… naszym własnym podwórku lub w ogródku. Warto dodać, że lubią środowisko roślinne i lekko wilgotne, dlatego bądźmy ostrożni podczas pobytu nad rzeką czy jeziorem – także tam, w zaroślach, może czaić się na nas niebezpieczeństwo.
Kiedy przypada czas największej aktywności kleszczy? Sezon kleszczowy rozpoczyna się, gdy temperatura wynosi minimum 5 stopni Celsjusza. Zazwyczaj oznacza to miesiące od marca do listopada, przy czym im cieplejsza zima, tym dłuższy jest okres żerowania tych pajęczaków. Zdarza się więc, że kleszcze stanowią zagrożenie nawet zimą. Faktem jest jednak, że ich zintensyfikowana aktywność przypada na wiosnę, lato i wczesną jesień.
Dlaczego te niepozorne pajęczaki są tak niebezpieczne? Przenoszą one wiele chorób groźnych dla naszego zdrowia i życia, a niekiedy również niełatwych do zdiagnozowania. Stanowią zagrożenie zarówno dla człowieka, jak i zwierząt.
Oto najważniejsze choroby odkleszczowe u ludzi:
borelioza,
kleszczowe zapalenie mózgu (KZM),
babeszjoza,
riketsjozy,
tularemia,
bartoneloza.
Szczególnie trudna w diagnostyce jest borelioza, która daje wiele uciążliwych objawów, w tym neurologicznych czy mięśniowo-stawowych, zaś na wczesnym etapie przypomina łagodną grypę. Z tego względu tak ważne jest zapobieganie wkłuciu, a gdy już do niego dojdzie – jak najszybsze usunięcie kleszcza z ciała. Niebezpieczną i potencjalnie śmiertelną chorobą jest odkleszczowe zapalenie mózgu – tutaj poza ochroną przeciwkleszczową możemy zdecydować się również na szczepienie.
Czy potencjalne zagrożenie powinno nas odstraszać od spędzania czasu na łonie natury? W żadnym wypadku. Zbyt wiele stracimy, rezygnując z wypraw do lasu, parku czy nad rzekę. Musimy jednak podejść do sprawy odpowiedzialnie, stosując zasady, które zmniejszą ryzyko ugryzienia przez kleszcza. Oto najważniejsze wskazówki dotyczące ubioru, a także postępowania przed i po pobycie na świeżym powietrzu.
Wciąż pokutuje mit, jakoby kleszcze lgnęły do jasnych kolorów. Z tego też wzięło się przekonanie, że wybierając się na łono natury, najlepiej ubrać się w ciemne barwy. Nie ma to zbyt wiele wspólnego z prawdą. Okazuje się, że kleszcze są ślepe, a do ofiary przyciąga je zapach – szczególnie ludzkiego potu. Kolor naszego ubrania nie ma dla kleszcza znaczenia. Warto jednak zaznaczyć, że na jasnych, jednolitych ubraniach pajęczaki mogą być nieco łatwiejsze do „wyłapania”.
Obowiązkowo za to musimy postawić na długie rękawy bluzek, a także spodnie z długimi nogawkami. Warto również włożyć nogawki spodni do skarpetek – pozwoli to dodatkowo ograniczyć kleszczom dostęp do naszej skóry. Stawiajmy też na zapięte mankiety oraz ubrania ze ściągaczami. Chociaż ryzyko, że kleszcz spadnie nam na głowę nie jest duże, warto dołączyć do ochronnego zestawu również czapkę z daszkiem lub kapelusz.
Jeśli wybieramy się w miejsce wysokiego ryzyka, na przykład do lasu lub na łąkę, koniecznie zadbajmy o wysokie buty powyżej kostki. Dobrym rozwiązaniem będą choćby poczciwe kalosze.
Najwięcej kleszczy kryje się w zaciszu traw, krzewów i zarośli. Jeśli zatem udajemy się do lasu lub parku, wybierajmy sprawdzone, wydeptane trakty i ścieżki, na których ryzyko spotkania nieproszonego gościa jest dużo mniejsze. Ograniczymy w ten sposób prawdopodobieństwo tego, że oderwany od liści lub źdźbła trawy kleszcz znajdzie się na nogawce naszych spodni.
Oglądanie wszystkich zakamarków skóry pozwoli nam szybko wykryć nieproszonego gościa i błyskawicznie się go pozbyć. Zanim jednak to zrobimy, zdejmijmy i wytrzepmy ubrania, a potem wskoczmy pod prysznic. Podczas oględzin zwróćmy szczególną uwagę na pachy, pachwiny, okolice narządów płciowych, ale także na głowę. I pamiętajmy, że usunięcie kleszcza w ciągu pierwszych 24 godzin od wkłucia znacząco zmniejsza ryzyko zarażenia groźnymi chorobami odkleszczowymi.
Warto poprosić bliską osobę, aby pomogła nam sprawdzić trudno dostępne miejsca. Pamiętajmy o dokładnym przeglądzie skóry dzieci, a także zwierząt domowych narażonych na kontakt z kleszczami. Ewentualne usuwanie pajęczaka powinno się odbywać za pomocą pęsety.
Nie ma skutecznej ochrony przed ugryzieniem bez stosowania wysokiej jakości preparatów na kleszcze. Odpowiednio dobrane repelenty stanowią cenną pomoc, dlatego warto po nie sięgać, redukując ryzyko wkłucia.
Wśród środków na kleszcze znajdziemy silne repelenty, zawierające takie substancje jak DEET czy ikarydyna. Za nieco bardziej łagodne są uważane produkty posiadające w składzie IR3535. Na rynku można znaleźć preparaty w formie sprayu i aerozolu, płynu, plastrów, opasek czy żelu. Alternatywą dla nich są odstraszacze ultradźwiękowe na kleszcze, które wykorzystują fale dźwiękowe o bardzo wysokiej częstotliwości.
Obok środków zawierających substancje chemiczne dostępne są również naturalne repelenty, które są bezpieczne i łagodne również dla dzieci czy alergików. Pamiętajmy też, że właściwości odstraszające kleszcze posiadają niektóre olejki eteryczne, na przykład olejek geranium, z drzewa herbacianego, z eukaliptusa cytrynowego, cedrowy, z cytronelli i z trawy cytrynowej.
Ochrony przed kleszczami potrzebujemy nie tylko my, ale również nasi czworonożni pupile. Jak chronić psy i koty? W przypadku zwierząt, które przecież nie są w stanie samodzielnie stosować „środków ostrożności”, absolutnie kluczowe jest sięganie po odpowiednie preparaty na kleszcze. Wybór jest bardzo duży, a poszczególne środki bardzo wygodne w aplikacji i skuteczne.
Chroniąc ukochanego czworonoga przed ugryzieniem, możemy sięgnąć po specjalne szampony na kleszcze, spraye, olejki i mgiełki wspomagające ochronę, a także płyny, krople i obroże. Do wyboru mamy również ultradźwiękową ochronę przed kleszczami dedykowaną dla zwierząt.
Nie zapominajmy też o regularnym sprawdzaniu sierści, a w razie zauważenia wkłucia – niezwłocznie usuwajmy kleszcza pęsetą lub powierzmy to weterynarzowi.
Profilaktyka i stosowanie powyższych wskazówek – zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i zwierząt – może nam zaoszczędzić sporo nerwów i uchronić przed chorobą. Zadbajmy o siebie, bliskich i zwierzęta, ciesząc się jednocześnie pobytem na łonie natury. Łączmy odpoczynek z dozą rozsądku i przezorności – to na pewno nam się opłaci!
