Kurkuma – właściwości, działanie i wpływ na zdrowie. Jak ją stosować?

Kurkuma to jedna z najzdrowszych przypraw pod słońcem. Jej właściwości od niepamiętnych czasów wykorzystywano w medycynie ajurwedyjskiej, a niezwykłe działanie od dawna jest przedmiotem zainteresowania naukowców. W czym tkwi tajemnica kurkumy i jak ta wyjątkowa roślina wpływa na zdrowie człowieka? A przede wszystkim – jak ją spożywać, aby najpełniej wykorzystać jej potencjał zdrowotny?

Krótka historia kurkumy – jak wykorzystywano ją w dawnej medycynie?

Kurkuma, czyli ostryż długi (Curcuma longa L.) jest rośliną zaliczaną do rodziny imbirowatych. I rzeczywiście – jej kłącze swoim wyglądem przypomina imbir. Uwagę zwraca również jego kolor – wnętrze kłącza ma charakterystyczną, intensywnie żółtą barwę. Roślina najlepiej czuje się w wilgotnym i gorącym otoczeniu, dlatego najczęściej uprawia się ją w klimacie subtropikalnym i tropikalnym (Indie, Chiny, Azja Południowo-Wschodnia, Afryka).

Ludzkość zna i ceni kurkumę od wieków. Już w 1280 roku słynny podróżnik Marco Polo wspominał o niej w swoich dziennikach z wyprawy do Indii i Chin, podkreślając jej walory smakowe i lecznicze. W ajurwedzie, starożytnej medycynie indyjskiej, roślina jest wykorzystywana od kilku tysięcy lat. Stosowano ją tam (i stosuje do dziś) do leczenia infekcji oczu, ran i chorób skóry, oparzeń czy chorób układu oddechowego.

W Indiach do dziś podaje się kobietom w połogu preparat złożony z kurkumy, miodu, mleka i imbiru. Dzięki niemu szybciej odzyskują siły witalne i dochodzą do siebie po trudach porodu.

Właściwości zdrowotne kurkumy – w jaki sposób wspiera nasze organizmy?

To, co mądrość ludowa przeczuwała od setek, a nawet tysięcy lat, potwierdzają wyniki badań naukowych prowadzonych od kilku dekad. Wykazano, że roślina zawiera dobroczynne substancje korzystnie wpływające na zdrowie.

Czołową rolę odgrywa kurkumina – żółty barwnik, a zarazem przeciwutleniacz polifenolowy. Ale znajdziemy tu również witaminy, minerały, węglowodany, białka, tłuszcze i błonnik pokarmowy. Warto jednak jeszcze raz podkreślić, że substancją, która odpowiada za szereg właściwości zdrowotnych kurkumy jest właśnie wspomniana na samym początku kurkumina.

Kurkuma i jej działanie przeciwzapalne

W przeprowadzonych badaniach wykazano, że kurkuma posiada właściwości przeciwzapalne, a obecna w niej kurkumina wykazuje zdolność hamowania stanu zapalnego indukowanego przez TPA. Tym samym stwierdzono, że Curcuma longa może być pomocna w leczeniu niektórych chorób związanych z przewlekłym stanem zapalnym. Kurkumina zwalcza również stres oksydacyjny i powoduje obniżenie produkcji licznych białek uczestniczących w procesach zapalnych, a ponadto wpływa na wzrost poziomu glutationu.

Właściwości przeciwnowotworowe kurkumy

Istotne jest również działanie przeciwnowotworowe, jakie wykazuje kurkuma. Wiele badań potwierdziło, że obecny w kłączu barwnik może zapobiegać przerzutom nowotworowym. Kurkumina ma zdolność hamowania rozwoju nowotworu i daje efekt chemoprewencyjny, czyli hamujący, opóźniający lub odwracający kancerogenezę. Odkryto także, że substancja ta może poprawiać działanie części leków stosowanych w terapii nowotworowej. Ponadto jest w stanie chronić serce przed szkodliwym działaniem ubocznym tych leków.

Kurkuma na depresję, chorobę Alzheimera i układ nerwowy

Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym kurkuma bardzo korzystnie wpływa również na ludzki mózg. Obecna w kłączu kurkumina pomaga zwiększyć ilość kwasu DHA w tkankach mózgu, a tym samym poprawić kondycję i wzmocnić ochronę komórek nerwowych. Są również dowody na to, że poprawia ona proces neurogenezy, czyli powstawania nowych neuronów, a także działa neuroprotekcyjnie.

Spożywanie odpowiednich dawek kurkuminy może być tym samym skutecznym wsparciem w walce z depresją oraz z chorobą Alzheimera. W przypadku choroby Alzheimera stosowanie kurkuminy skutkowało wyraźnym zmniejszeniem takich objawów, jak pobudzenie, nadmierna drażliwość czy stany niepokoju. Przeciwutleniacz ten hamuje również aktywność monoaminooksydazy. Skutkuje to zwiększeniem stężenia dopaminy, serotoniny i noradrenaliny, co z kolei zmniejsza ryzyko pojawienia się lub obniża natężenie depresji.

Kurkuma dla zdrowia wątroby i dróg żółciowych

Do właściwości zdrowotnych kurkumy należy również pobudzanie wytwarzania żółci. Wykazuje ona wyraźne działanie żółciótwórcze, żółciopędne, a tym samym wpływa na poprawę funkcjonowania wątroby. W przypadku osób z uszkodzeniami wątroby (np. na skutek spożywania alkoholu, leków) działa ochronnie na komórki tego ważnego narządu. Ważne jest jednak, aby osoby ze schorzeniami lub zaburzeniami pracy wątroby lub dróg żółciowych stosowały kurkumę i kurkuminę wyłącznie pod kontrolą i w konsultacji z lekarzem.

Kurkuma jako źródło kurkuminy – właściwości przeciwutleniające

Dzięki wysokiej zawartości kurkuminy kurkuma wykazuje silną aktywność antyoksydacyjną – w przybliżeniu tak dużą, jak słynne witaminy C i E. Jej regularne spożywanie pomaga neutralizować reaktywne formy tlenu, zwiększać wewnątrzkomórkowy poziom glutationu i redukować stres oksydacyjny. W efekcie mamy większą szansę na spowolnienie procesów starzenia i zachowanie młodości przez dłuższy czas.

Kurkuma dla dobrej kondycji serca i układu sercowo-naczyniowego

Potwierdzony jest pozytywny wpływ kurkumy i zawartej w niej kurkuminy na zdrowie serca i układu naczyniowego. Wykazuje ona działanie przeciwmiażdżycowe i pomaga zapobiec dysfunkcji śródbłonka, która indukowana jest przez homocysteinę. W profilaktyce chorób serca pomagają również właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające kurkumy. Obecna w niej kurkumina korzystnie wpływa na poziom cholesterolu i działa ochronnie na cały układ krążenia.

Kurkuma na trawienie, odchudzanie i oczyszczanie organizmu

Udokumentowany jest również ochronny wpływ kurkumy na system trawienny i procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym. Pomaga ona zapobiec przykrym i uciążliwym zaburzeniom trawienia, takim jak wzdęcia, nudności, czkawka czy odbijania. Jest także wskazana w profilaktyce przeciwwrzodowej i działa korzystnie na żołądek. Kurkuma skutecznie przyspiesza metabolizm, wspierając tym samym procesy odchudzania i oczyszczania organizmu.

Jak zwiększyć przyswajalność kurkuminy nawet o 2000%?

Utrudnieniem podczas doustnego stosowania kurkumy jest stosunkowo niska przyswajalność kurkuminy przez ludzki organizm. Jednak ten problem można łatwo rozwiązać. Przyswajalność kurkumy i kurkuminy zwiększa dodatek pieprzu czarnego. Jeśli zatem zależy nam nie tylko na kulinarnych zaletach tej przyprawy, ale również na jej walorach leczniczych, skuteczniejsze będzie sięganie po preparaty zawierające zarówno kurkumę, jak i czarny pieprz (a tym samym kurkuminę i piperynę). Takie połączenie sprawi, że przyswajalność kurkuminy zwiększy się nawet o 2000%. A my w dużo większym stopniu będziemy mogli cieszyć się korzystnym wpływem tej substancji na zdrowie.

Jak stosować kurkumę na co dzień? Przyprawa czy suplementacja?

Większość z nas doskonale zna kurkumę ze słynnej przyprawy curry, którą można spotkać w niemal każdej kuchni. Nadaje ona potrawom charakterystyczny, złocisty kolor, a także wyjątkowo smakuje. Ale sięganie po curry to tylko jedna z wielu możliwości.

Warto na co dzień regularnie sięgać po wysokiej jakości kurkumę mieloną, ciesząc się jej walorami smakowymi i zdrowotnymi. Możemy również wybrać suszone kłącze kurkumy i zmielić je samodzielnie, co z całą pewnością zwiększy pozytywnie wrażenia smakowe. W ofercie Zawsze Naturalnie można również znaleźć kurkumę mieloną z czarnym pieprzem, co zwiększa efektywność zdrowotną stosowania tej przyprawy.

A co jeśli zupełnie nie przepadamy za jej smakiem? Nic straconego. Możemy wówczas sięgać po kurkumę w kapsułkach, zawierającą ekstrakt z ostryżu długiego. Tutaj również znajdziemy suplementy diety zawierające połączenie kurkumy i pieprzu czarnego.

Niezależnie od wybranej formuły – rozsądne i zrównoważone spożywanie kurkumy lub stosowanie zawierających ją preparatów jest doskonałą inwestycją w zdrowie, młodość i dobre samopoczucie.

Bibliografia

1. Gośliński T., Jelińska A., Kuźmińska J., Sobczak A., Wierzchowski M., Historia i chemia kurkuminy, Farmacja Współczesna 2021; 14: 140-145.

2. Przybylska S., Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy, Problemy Higieny i Epidemiologii 2015, 96(2): 414-420.