Dieta cukrzycowa – co jeść, a czego nie? Produkty dla diabetyków

Dieta cukrzycowa – co jeść, a czego nie? Produkty dla diabetyków

Dieta w cukrzycy ma kolosalne znaczenie. Nie tylko pozwala utrzymać właściwy poziom cukru we krwi, ale też obniża ryzyko powikłań cukrzycowych i poprawia ogólny stan zdrowia. Co powinien zawierać jadłospis diabetyka? Jakie produkty dla cukrzyków warto wybierać i dlaczego tak ważny jest indeks glikemiczny? Oto wskazówki żywieniowe, które pomogą utrzymać glukozę w ryzach i uniknąć jej niebezpiecznych wahań.

Indeks glikemiczny w diecie cukrzyka – czym jest i jakie ma znaczenie?

Cukrzyca to poważna choroba metaboliczna, w której obserwuje się podwyższone stężenie glukozy i niewystarczającą produkcję insuliny w organizmie (lub jej nieprawidłowe wykorzystanie). Kluczowe w leczeniu jest utrzymywanie cukru na stabilnym poziomie. Pomaga w tym sięganie po produkty z niskim indeksem glikemicznym.

Zwracanie bacznej uwagi na IG to jeden z kluczowych elementów diety cukrzycowej. Czym jednak jest indeks glikemiczny? To wskaźnik, który pokazuje, jak spożycie konkretnego produktu wpływa na wzrost poziomu glukozy. Gdy zjadamy produkt o wysokim indeksie glikemicznym, cukier gwałtownie szybuje w górę, po czym następuje potężny wyrzut insuliny. W przypadku produktów o niskim IG wzrost ten jest dużo wolniejszy i nie osiąga zbyt wysokiego pułapu. Nie mamy też potem do czynienia z gwałtownym spadkiem cukru.

Za niski uznaje się indeks glikemiczny poniżej 55. Poziom średni to IG 55-70, zaś wysoki – IG powyżej 70. Jadłospis dla cukrzycy typu 2 powinien bazować na pokarmach z tej pierwszej grupy, uzupełniany o produkty ze średnim IG. Po żywność z wysokim IG przekraczającym 70 można sięgać tylko sporadycznie.

Jakie produkty mają niski indeks glikemiczny? Fundament diety diabetyka

Dieta cukrzycowa typu 2 powinna bazować na produktach, które w łagodny i powolny sposób podnoszą stężenie cukru we krwi. Utrzymanie glikemii na korzystnym poziomie zmniejsza ryzyko senności cukrzycowej, kwasicy ketonowej, neuropatii i retinopatii, zespołu stopy cukrzycowej, śpiączki cukrzycowej, zmian skórnych i wielu innych skutków cukrzycy.

Wybrane produkty z niskim indeksem glikemicznym (poniżej 55):

- produkty zbożowe – chleb żytni razowy (50), pumpernikiel pełnoziarnisty (46), makaron durum al dente (43), makaron żytni (40), komosa ryżowa (35), kasza jęczmienna pęczak (25), kasza gryczana (54), kasza bulgur (45), płatki owsiane górskie i zwykłe (40), otręby pszenne (45);

- nabiał – jogurt naturalny (36), kefir (32), chudy ser biały (30), ser camembert i feta (0); ser źółty (0), mleko 0.5% tłuszczu (32), mleko 2% tłuszczu (48);

- mięso i ryby – indeks glikemiczny 0;

- warzywa – sałata (10), kapusta biała, czerwona, włoska i pekińska (15), papryka czerwona (15), kiszona kapusta (15), pomidor (15), ogórek gruntowy (15), cukinia (15), rzodkiewka (15), burak (30), surowa marchew (16), bakłażan (20);

- rośliny strączkowe – ugotowana soczewica czerwona (26), ugotowana fasola biała (33), ugotowana ciecierzyca (28), soja gotowana (18), groch gotowany (22);

- owoce – czereśnie (22), grejpfrut (25), maliny (25), wiśnie (22), śliwki (39), porzeczka czarna (15), mandarynki (30), jabłko (38), awokado (10), agrest (15), figi suszone (50).

Jaki jest indeks glikemiczny orzechów? Orzechy laskowe, pistacjowe i włoskie oraz migdały mają IG 15, zaś arachidowe – 14. Należą więc do produktów pożądanych w diecie cukrzycowej. Warto również pamiętać, że IG o wartości 0 mają wszystkie tłuszcze. Pamiętajmy jednak, aby sięgać po zdrowe źródła kwasów tłuszczowych, jak na przykład oleje tłoczone na zimno czy oliwa z oliwek.

Produkty ze średnim indeksem glikemicznym – w umiarkowanych ilościach

Żywność z IG pomiędzy 55 a 70 powinna się pojawiać w diecie cukrzycowej w mniejszych ilościach i nie stanowić podstawy jadłospisu. Produkty ze średnim IG warto łączyć w jednym posiłku z tymi, które mają niski IG – na przykład zimnotłoczonymi olejami i warzywami. Wówczas obniży się indeks glikemiczny całej potrawy.

Wybrane produkty, które posiadają średni IG (55-70):

- produkty zbożowe – chleb żytni pełnoziarnisty (58), kasza manna (55), ryż brązowy gotowany (60), ryż biały gotowany (64), kasza jęczmienna perłowa (70), bułki pszenne (70), bułka grahamka (60);

- nabiał – mleko 3.2% tłuszczu (55), mleko słodzone zagęszczane (61);

- warzywa – kukurydza konserwowa (55), groszek zielony konserwowy (66), ziemniaki w mundurkach (65);

- owoce – ananas (59), melon (65), morele (57), papaja (59), rodzynki suszone (64), brzoskwinie z puszki (55), ananasy z puszki (65).

Powyższe artykuły spożywcze nie powinny stanowić dietetycznej bazy, choć nie są tak szkodliwe jak te z wysokim IG. Włączajmy je do menu w niewielkich porcjach, jedynie jako uzupełnienie podstawowej diety przy cukrzycy.

Co ma wysoki indeks glikemiczny? Produkty niewskazane w diecie cukrzyka

Istnieje grupa produktów, które rozregulowują gospodarkę cukrową, powodując szybki i gwałtowny skok glukozy, a następnie równie szybki jej spadek. Przy niewyrównanej cukrzycy szybko może dojść do powikłań cukrzycowych, które są niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. Sprawia to, że pokarmy z „czarnej listy” powinny być wyłączone z diety diabetyka lub ewentualnie spożywane wyłącznie „od święta”.

Wybrane produkty, które mają wysoki indeks glikemiczny:

- frytki (75),

- świeżo ugotowane ziemniaki (78),

- arbuz (72),

- solone chipsy (90),

- płatki kukurydziane (81),

- bagietka (95),

- piwo (110),

- kasza jaglana ugotowana (71),

- pieczone ziemniaki (85).

Pamiętajmy jednak, aby w diecie cukrzycowej zachować zdrowy rozsądek. O ile piwo i produkty wysokoprzetworzone warto wyeliminować całkowicie, to sporadyczne sięgnięcie po arbuza lub kaszę jaglaną dostarczy nam porcję cennych witamin i minerałów. Pamiętajmy jednak, aby jaglankę łączyć ze zdrowymi tłuszczami lub wysokiej jakości białkiem – pozwoli to obniżyć indeks glikemiczny całej potrawy.

Zasady diety cukrzycowej typu 2, które pomagają opanować chorobę

Analiza wskaźnika IG to tylko jeden aspektów walki z cukrzycą. Nie mniej ważne jest jedzenie regularnych posiłków (4-5 dziennie), po to, aby nie doprowadzić do uczucia wilczego głodu i wahań stężenia glukozy we krwi. 

Kluczem do sukcesu jest także sięganie po produkty nieprzetworzone, a także surowe warzywa w dużych ilościach. Liczy się też sposób obróbki – warto zrezygnować ze smażenia i obsmażania i postawić na duszenie oraz gotowanie na parze lub w wodzie. Wskazane są niezbyt dojrzałe owoce i warzywa – mają niższy indeks glikemiczny. 

Dieta przy cukrzycy powinna się opierać na naturalnych, najlepiej ekologicznych produktach. Bardzo ważne jest sięganie po wysokiej jakości białko, źródła zdrowych tłuszczów (ryby, oleje, nasiona, orzechy) oraz wodę w dużych ilościach (minimum 2/2.5 l dziennie). Należy także dbać o odpowiednią ilość błonnika pokarmowego w diecie. Do słodzenia warto używać erytrytolu, ksylitolu i stewii.

Suplementy diety i preparaty dla cukrzyków – wsparcie dla organizmu

W codziennych zmaganiach z cukrzycą pomocna jest nie tylko odpowiednia dieta, ale również dobrze dobrane suplementy i zioła. Pamiętajmy jednak, że ich stosowanie należy konsultować ze swoim lekarzem, szczególnie jeśli przyjmujemy insulinę i leki przeciwcukrzycowe.

Niezwykle istotna dla diabetyków jest troska o odpowiedni poziom witamin i minerałów. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na witaminy z grupy B (w tym witaminę B12), witaminę C oraz witaminę E. Ważną rolę odgrywają również składniki mineralne, takie jak magnez, chrom i cynk.

W wyrównaniu cukrzycy może pomóc również suplementacja berberyny – alkaloidu pozyskiwanego m.in. z berberysu zwyczajnego i indyjskiego. Substancja ta pomaga obniżyć poziom cukru we krwi u osób chorujących na cukrzycę typu 2. Warto rozważyć przyjmowanie ziół na cukrzycę, takich jak lucerna siewna, gorzki melon, gurmar, morwa biała, kozieradka pospolita czy Andrographis paniculata